Amerika Rehberi
United States of America Amerika Birleşik Devletleri | |
Resmi Dil | İngilizce |
Başkent | Washington,DC |
Yönetim | Federal Yönetim |
Komşuları | Kanada, Meksika |
Yüzölçümü – Toplam – Su %’si |
Ülkeler arasında 3’üncü 9.629.097 km2 %2,198 |
Nüfus -Toplam (2008) – Nüfus Yoğunluğu |
Ülkeler arasında 3’üncü 301.550.584 30,1/km² |
Bağımsızlık – İlanı – Tanınması |
4 Temmuz 1776 3 Eylül 1783 |
Para Birimi | ABD Doları |
GSMH 2007 tahmini | 13.77 trilyon ABD Doları (Dünyada 1inci) |
Saat Dilimi | UTC -5 ve UTC -11 arası |
Telefon Kodu | +1 |
İnternet alan adı | .US.UM.EDU.GOV.MIL |
Amerika Hakkında Amerika Birleşik Devletleri, (İNGİLİZCE: The United States of America) Birleşik Devletler ya da kısaca ABD. Kuzey Amerika kıtasında 50 eyaletten oluşan federal bir devlet. (Amerikan bayrağındaki 50 yıldız, bu eyaletleri simgelemektedir) Kıta ABD’sinin komşuları, kuzeyde Kanada ve güneyde Meksika’dır. Resmi kuruluş tarihi 4 Temmuz 1776 ‘dır.
Amerika Birleşik Devletleri; doğuda Atlas Okyanusu’ndan batıda Büyük Okyanus’a kadar 4.500 km genişliğindedir. Alaska ve Hawaii’yi de içine alan Amerika Birleşik Devletleri’nin 9 milyon kilometrekareden fazla yüzölçümü vardır. Alaska, Kanada’nın kuzeybatısındadır. Hawaii ise, Büyük Okyanus’ta olup, kıta üzerindeki Amerika Birleşik Devletleri’nden 3.200 kilometre uzaklıktadır. Alaska 50 eyaletin içinde yüzölçümü en fazla olanıdır. Ülkenin güney tarafında bulunan Teksas bu bakımdan ikinci sırada gelmektedir.
Nüfus ve etnik yapı ABD dünyada Çin ve Hindistandan sonra en kalabalık 3. nufusa sahiptir(2007 315 milyon).ABD bir göçmenler ülkesidir göçmenler tarafından kurulmuş gelişmiş ve hala dünyanın en çok göç alan ülkesidir.Amerika Birleşik Devletleri’nin 1776deki bağımsızlıgından hemen önce nufus yaklaşık 2.5 milyon kadardı.(%95 beyaz Avrupa %5 zenci Afrika )bu beyaz nufus 1.İngiliz 2.Alman 3.İskandinav(İsveç,Norveç)ilk 3grubu oluşturmaktaydılar.(Dini olarak %98 Protestan %2 Katolik)1720 1820 yılları arasında bu ilk gelenler karşılıklı evlilikler ve Din birliği sayesinde bugun Beyaz Amerikalı dediğimiz(Anglo-protestan) Siyasetde ve İş dünyasında hakim konumda olan Amerikan ulusunun ana çekirdeğini oluşturdular(2008 yılına kadar seçilen bütün ABD başkanları bu gruba dahildir.
1870 ve 1920 yılları arası 2.göç dalgasının oluştuğu yıllardır bu yıllarda yukardaki devletlerden göçenler devam etmektedir fakat ağırkık daha çok katolik ve Ortodoks Avrupalılara(İtalyanlar,Yunanlılar,Ermeniler,Rusya,Polonya,Avusturya-Macaristan,Sırpistan,Yahudiler) ve İrlandalılara kaymıştır.1880 yıllında nufus 60 milyona yaklaşmıştır.( 1950de %86 beyaz Avrupa %9 zenci Afrika)%3 Hispanik (latin Amerikalı) %2 Yahudi)Dini olarak %74 protestan,%20 katolik %3 Musevi %2 ortodoks %1budist) (nufus 1935de 100 milyon 1970de 200 milyon 2005de 300 milyon)3.göç dalgası 1970lerin sonunda başlamış ve halen sürmektedir bu göç dalgası çok daha çeşitlilike göstermekte Asyalı,ortadoğulu özelikle eski kömünist ülkelerden fakat Abd için yeni olan Amerikan kıtasının içinden Latin ülkelerinde özelikle Meksika ve karaiplerden gelen yoğun HİSPANİK Latin Amerika göçüdür (yılda yaklasık 800.000 ile 1.5milyon arası)öyleki çok sayıda değişik unsurdan oluşmaktadır. 2006 sayımına göre nufusu 1 milyon ya da üzerinde olan 32 tane grup vardır. Nufusun çoğunluğu %65 beyaz ve Avrupa %15 Hispanik [Latin Amerika]. Nufusun %12’ü zenci Afrika. %4’ü Asya kökenli,%3 yahudi, %1’i Amerikan Yerlisi’dir.Dini olarak(%60 protestan,%25 katolik,%5 ateist yada hiçbir dine bağlı olmayan,%3.2 ortodoks %3 musevi %1.2diğer dinler %1.3 budist %0.7 müslüman,%0.6hindu)
İklim Amerika Birleşik Devletleri’nde çok değişik iklimler görülür. Doğu ve batı kıyılarındaki sıradağlar, okyanusların iç kısımların iklimine tesir etmesini önlediklerinden, bu kıyı şeritleri hariç bütün ülkede karasal iklim hakimdir. Orta kısımlar çok yüksek olduğundan, mevsimler arasında pek fazla sıcaklık farkı yoktur. Yaz mevsiminde orta bölgelere alçak basınç hakim olmasına rağmen, okyanustan gelen nemli hava Appalachianlar tarafından engellenmediği için orta bölgeler yaz mevsiminde bol bol yağış alırlar. Batı taraflarında ise yağış daha azdır. Atlantik Okyanusu’na kıyı olan şeridin güney kısmı nisbeten yağışlı ve ılıman olmasına rağmen, kuzeyi daha serin olup kışları pek şiddetli geçer. Meksika körfezine bakan güney kısım açık ve düz olduğundan bu kısımlarda tropikal iklim hakimdir. Burada yazlar sıcak, kışlar ise ılımandır. Her mevsimde bol yağış görülür. Alaska kıyı şeridi, denizden etkilenen bir iklime sahip olmasına rağmen, iç kısımlarında çok şiddetli soğuklar görülür.
Yönetim biçimi Amerika Birleşik Devletleri 50 eyaletten meydana gelen bir federal birliktir. Ulusal hükümetin merkezi, District of Colombia’dır. Anayasa, ulusal hükümetin bünyesinin ana hatlarını tesbit eder. Yetkileri ile faaliyetlerini belirtir. Kendine has anayasa ve yetkilere sahip olan her eyalet de öteki işlerden sorumludur. Her eyalet; yönetim bakımından şehir, kasaba, nahiye ve köylere ayrılmıştır. Her eyaletin seçimle gelmiş kendi valileri vardır.
Nüfus ve etnik yapı ABD dünyada Çin ve Hindistandan sonra en kalabalık 3. nufusa sahiptir(2007 315 milyon).ABD bir göçmenler ülkesidir göçmenler tarafından kurulmuş gelişmiş ve hala dünyanın en çok göç alan ülkesidir.Amerika Birleşik Devletleri’nin 1776deki bağımsızlıgından hemen önce nufus yaklaşık 2.5 milyon kadardı.(%95 beyaz Avrupa %5 zenci Afrika )bu beyaz nufus 1.İngiliz 2.Alman 3.İskandinav(İsveç,Norveç)ilk 3grubu oluşturmaktaydılar.(Dini olarak %98 Protestan %2 Katolik)1720 1820 yılları arasında bu ilk gelenler karşılıklı evlilikler ve Din birliği sayesinde bugun Beyaz Amerikalı dediğimiz(Anglo-protestan) Siyasetde ve İş dünyasında hakim konumda olan Amerikan ulusunun ana çekirdeğini oluşturdular(2008 yılına kadar seçilen bütün ABD başkanları bu gruba dahildir. 1870 ve 1920 yılları arası 2.göç dalgasının oluştuğu yıllardır bu yıllarda yukardaki devletlerden göçenler devam etmektedir fakat ağırkık daha çok katolik ve Ortodoks Avrupalılara(İtalyanlar,Yunanlılar,Ermeniler,Rusya,Polonya,Avusturya-Macaristan,Sırpistan,Yahudiler) ve İrlandalılara kaymıştır.1880 yıllında nufus 60 milyona yaklaşmıştır.( 1950de %86 beyaz Avrupa %9 zenci Afrika)%3 Hispanik (latin Amerikalı) %2 Yahudi)Dini olarak %74 protestan,%20 katolik %3 Musevi %2 ortodoks %1budist) (nufus 1935de 100 milyon 1970de 200 milyon 2005de 300 milyon)3.göç dalgası 1970lerin sonunda başlamış ve halen sürmektedir bu göç dalgası çok daha çeşitlilike göstermekte Asyalı,ortadoğulu özelikle eski kömünist ülkelerden fakat Abd için yeni olan Amerikan kıtasının içinden Latin ülkelerinde özelikle Meksika ve karaiplerden gelen yoğun HİSPANİK Latin Amerika göçüdür (yılda yaklasık 800.000 ile 1.5milyon arası)öyleki çok sayıda değişik unsurdan oluşmaktadır. 2006 sayımına göre nufusu 1 milyon ya da üzerinde olan 32 tane grup vardır. Nufusun çoğunluğu %65 beyaz ve Avrupa %15 Hispanik [Latin Amerika]. Nufusun %12’ü zenci Afrika. %4’ü Asya kökenli,%3 yahudi, %1’i Amerikan Yerlisi’dir.Dini olarak(%60 protestan,%25 katolik,%5 ateist yada hiçbir dine bağlı olmayan,%3.2 ortodoks %3 musevi %1.2diğer dinler %1.3 budist %0.7 müslüman,%0.6hindu)
Amerika’nın yönetimindeki topraklar • Karayipler denizinde 9000 kilometrekarelik bir ada olan Porto Riko, Amerika Birleşik Devletleri’ne bağlıdır. 3.410.000 nüfusu Amerika Birleşik Devletleri vatandaşıdır. Valilerini ve yasama meclislerini kendileri seçerler.
• Yine Karayipler denizindeki Virgin Adaları 1917 yılında Danimarka’dan satın alınmıştır. Adanın yüz bin nüfusu Amerika Birleşik Devletleri vatandaşı olup, valilerini ve tek yasama organı olan senatoyu kendileri seçerler. Virgin Adaları’nda 346 kilometrekare yer tutan elli küçük ada vardır.
Birleşik Devletler’in İdarî Yapılanması |
|
Eyaletler |
Alabama · Alaska · Arizona · Arkansas · Kolorado · Connecticut · Güney Dakota · Kuzey Dakota · Delaware ·Florida · Georgia · Hawaii · Idaho · Illinois · Indiana · Iowa · Kaliforniya · Kansas · Güney Karolina · Kuzey Karolina · Kentucky · Louisiana · Maine · Maryland · Massachusetts · Michigan · Minnesota · Mississippi ·Missouri · Montana · Nebraska · Nevada · New Hampshire · New Jersey · New Mexico · New York · Ohio ·Oklahoma · Oregon · Pensilvanya · Rhode Island · Teksas · Tennessee · Utah · Vermont · Virjinya · Batı Virjinya · Washington · Wisconsin · Wyoming |
Federal |
Washington, DC |
Denizaşırı |
Amerikan Samoası · Guam · Kuzey Mariana Adaları · Porto Riko · ABD Virgin Adaları |